Als u een erfgenaam bent na opstellen van het testament, dan betekent dit dat u voor een keuze staat. Aanvaardt u een erfenis, wijst u hem af of aanvaart u hem alleen als er geen schulden uit voortkomen (beneficiaire aanvaarding). Op het moment dat u een erfenis accepteert betekent dit in zekere zin dat u in de schoenen van de overleden persoon stapt. Dat betekent niet dat u alleen eigenaar wordt van (een deel van) de spullen die de overleden persoon bezat, maar dat u ook eigenaar wordt van zijn of haar schulden. Er wordt dan dus van u verwacht dat u de schulden van de overleden persoon voldoet. Ook als dit ten koste gaat van uw persoonlijke vermogen.

Bij een volledige afwijzing bent u van beide geen eigenaar. U wordt dus niet verantwoordelijk voor de schulden van een erfgenaam maar maakt tegelijkertijd ook geen aanspraak op andere goederen uit de erfenis. U hebt in dat geval dus ook geen recht op emotioneel waardevolle spullen zoals een fotoboek. Om die reden kiezen sommige erfgenamen voor een zogenaamde beneficiaire aanvaarding van een erfenis. Hierbij geeft u aan dat u de erfenis aanvaardt mits er geen schulden uit voortkomen.

De 'Wet bescherming erfgenamen tegen schulden'

Tot 1 september 2016 konden handelingen die u als erfgenaam met behulp van de executeur testamentair verrichte worden gezien als het zuiver aanvaarden van een erfenis. Als u bijvoorbeeld besloot de huurwoning van een overledene leeg te halen met het oog op niet onnodig lang betalen voor een ongebruikte woning, dan kon dit gezien worden als het zuiver aanvaarden van een erfenis. Inclusief eventuele schulden. Handelingen die voor u dus niet veel met het aanvaarden van de erfenis te maken hadden, hadden dus juridisch gezien wel die gevolgen. Erfgenamen liepen daardoor een groot risico. Zij konden verantwoordelijk gehouden worden voor schulden, zonder bewust een keuze te hebben gemaakt of zij de erfenis wilden aanvaarden of niet. Met de wetswijziging van 1 september zijn erfgenamen hier beter tegen beschermd. Beschikkingshandelingen worden sindsdien niet meer gezien als het zuiver aanvaarden van een erfenis. Beschikkingshandelingen zijn bijvoorbeeld het opzeggen van abonnementen, het leeghalen van een woning, et cetera. Het gaat daarbij om handelingen die eventuele schuldeisers niet benadelen en/of zelfs voorkomen dat het vermogen krimpt. Bij een handeling zoals het leeghalen van de woning wordt hieraan voldaan.

Een tweede wetswijziging

Een tweede wetswijziging die per 1 september 2016 van kracht is dat er een uitzonderingsclausule is opgenomen voor erfgenamen die een nalatenschap zuiver hebben aanvaard en vervolgens geconfronteerd worden met een onverwachte schuld van de erflater. De desbetreffende erfgenaam kan de rechter dan met behulp van een advocaat verzoeken zijn zuivere aanvaarding alsnog om te laten zetten in een beneficiaire aanvaarding. De kantonrechter wordt op die manier verzocht om de erfgenaam te ontheffen uit de plicht om de schuld uit het eigen vermogen te voldoen. Als het mogelijk is worden schuldeisers wel betaald uit de nalatenschap. Dit wordt ook wel vereffening nalatenschap genoemd.

Als u erfgenaam bent en voor 1 september 2016 nog niet had besloten op welke wijze u een erfenis wilde aanvaarden, dan valt u onder deze wet. Uw beschikkingshandelingen worden dus niet gezien als een zuivere aanvaarding van de erfenis. Als u een erfenis voor 1 september 2016 zuiver hebt aanvaard, maar na deze datum een onvoorziene schuld boven tafel is gekomen, dan kunt u gebruik maken van de uitzonderingsclausule.